منو
صندوق نوآوری و شکوفایی به‌عنوان مهم‌ترین نهاد تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان ایران، با ارائه تسهیلات مالی، سرمایه‌گذاری جسورانه، ضمانت‌نامه‌های بانکی و حمایت از صادرات فناورانه، نقشی کلیدی در رشد اکوسیستم نوآوری کشور دارد. این صندوق که زیر نظر ریاست‌جمهوری فعالیت می‌کند، تاکنون هزاران میلیارد ریال تسهیلات به شرکت‌های فناور اعطا کرده و با ایجاد سامانه‌هایی چون «غزال»، فرآیند دریافت خدمات را تسهیل کرده است. با وجود چالش‌هایی مانند تمرکز خدمات در تهران یا روندهای کند اداری، عملکرد صندوق در حمایت از اقتصاد دانش‌بنیان قابل توجه بوده و نقشی تعیین‌کننده در آینده اقتصاد نوآور ایران دارد.
در زیست‌بوم نوآوری و فناوری ایران، صندوق نوآوری و شکوفایی به‌عنوان مهم‌ترین نهاد تأمین مالی برای شرکت‌های دانش‌بنیان شناخته می‌شود. این صندوق که زیر نظر ریاست‌جمهوری و به پشتوانه قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان تأسیس شده، نقش کلیدی در رشد، توسعه و صادرات محصولات فناورانه ایفا می‌کند.
صندوق نوآوری و شکوفایی (INIF) نهادی مستقل با شخصیت حقوقی مستقل و وابسته به نهاد ریاست جمهوری است که بر اساس ماده ۵ قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان تشکیل شده است. هدف اصلی این صندوق، تأمین منابع مالی برای توسعه فناوری، تجاری‌سازی ایده‌ها، و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در مراحل مختلف رشد آن‌هاست.
تأمین مالی هوشمند و ترکیبی برای شرکت‌های دانش‌بنیان
هم‌افزایی با نهادهای مالی و سرمایه‌گذاران خصوصی
ایجاد تسهیلات صادراتی برای محصولات فناورانه
توسعه نظام‌های سرمایه‌گذاری جسورانه و خطرپذیر
چشم‌انداز صندوق، تبدیل شدن به یک نهاد حرفه‌ای، پایدار و اثربخش در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و پیوند آن با اقتصاد کلان کشور است.
صندوق نوآوری و شکوفایی طیف گسترده‌ای از خدمات و تسهیلات را به شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه می‌دهد. این خدمات در چهار محور اصلی قابل دسته‌بندی‌اند:
تسهیلات سرمایه در گردش
تسهیلات خرید تجهیزات و ماشین‌آلات
تسهیلات ساخت محصول و نمونه اولیه
تسهیلات خرید خدمت از بخش خصوصی
سرمایه‌گذاری جسورانه (VC)
هم‌سرمایه‌گذاری با صندوق‌های خصوصی
سرمایه‌گذاری در صندوق‌های پژوهش و فناوری
ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه و مزایده
ضمانت‌نامه حسن اجرای کار
ضمانت‌نامه پیش‌پرداخت و گمرکی
حمایت از حضور در نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی
تسهیلات صادراتی
برگزاری رویدادهای تجاری‌سازی و فن‌بازار
فرآیند دریافت خدمات صندوق نوآوری و شکوفایی به‌طور کامل از طریق سامانه اینترنتی این نهاد انجام می‌شود. شرکت‌ها پس از دریافت تأییدیه دانش‌بنیان از معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، می‌توانند از طریق سامانه غزال نسبت به درخواست خدمات مالی، سرمایه‌گذاری و بازارسازی اقدام کنند.
در شرایط اقتصادی کنونی، که دسترسی به منابع مالی بانکی سخت‌تر شده، صندوق نوآوری و شکوفایی نقش اساسی در پُر کردن خلأ تأمین مالی برای شرکت‌های نوپا و فناور دارد. این صندوق، علاوه بر ارائه تسهیلات، زمینه را برای ورود بازیگران خصوصی به حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر نیز فراهم کرده است.
طبق گزارش‌های منتشر شده تا پایان سال ۱۴۰۲:
بیش از ۱۲۰ هزار میلیارد ریال تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان پرداخت شده است.
حدود ۳ هزار طرح سرمایه‌گذاری بررسی و بخشی از آن‌ها تأمین مالی شده‌اند.
بیش از ۹۰ صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی با مشارکت صندوق تأسیس یا فعال‌سازی شده‌اند.
صندوق نوآوری و شکوفایی تعاملات گسترده‌ای با نهادهای مختلف دارد، از جمله:
معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری
وزارت صنعت، معدن و تجارت
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
صندوق‌های پژوهش و فناوری استانی
بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری
این همکاری‌ها به تسهیل مسیر رشد کسب‌وکارهای نوآورانه و تجاری‌سازی فناوری‌ها کمک کرده‌اند.
با وجود دستاوردهای گسترده، برخی انتقادها نیز متوجه عملکرد صندوق است:
فرآیند طولانی بررسی و پرداخت تسهیلات
عدم توازن در توزیع خدمات میان استان‌ها
تمرکز خدمات در حوزه‌های خاص فناوری
با این حال، صندوق در سال‌های اخیر کوشیده است با توسعه زیرساخت‌های الکترونیکی و تقویت نهادهای همکار استانی، این چالش‌ها را کاهش دهد.
صندوق نوآوری و شکوفایی اکنون به‌عنوان موتور محرک اقتصاد دانش‌بنیان ایران شناخته می‌شود. این نهاد با ارائه خدمات مالی، سرمایه‌گذاری، بازارسازی و ضمانت‌نامه‌ها توانسته نقش پررنگی در توسعه شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان ایفا کند. انتظار می‌رود با اصلاحات ساختاری، توسعه منطقه‌ای خدمات، و تعامل گسترده‌تر با بخش خصوصی، این صندوق بتواند نقشی پررنگ‌تر در آینده اقتصادی ایران ایفا نماید.
گزارش سالانه صندوق نوآوری و شکوفایی (۱۴۰۲)
وب‌سایت سامانه غزال: ghazal.inif.ir
گزارش عملکرد صندوق در سایت رسمی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری
داده‌های منتشر شده توسط مرکز آمار ایران در زمینه شرکت‌های دانش‌بنیان
